PRAWO HOLARCHII
Holarchia jest prawem uniwersalnym, mówiącym o sposobie narastania/ tworzenia się różnych zjawisk. Zakłada ona, że rzeczywistość jest sumą narastających całości. Termin ten został wymyślony przez Artura Koestlera, spopularyzował go natomiast Ken Wilber w swoich publikacjach.
Owa tajemniczobrzmiąca ‘suma narastających całości’ jest dosyć prosta do zaobserwowania w przyrodzie. Kiedy przyglądamy się dowolnemu obiektowi w zewnętrznym świecie, można zawsze wyróżnić jakieś jego części. To samo tyczy się obiektów wewnętrznych (psychicznych)- jednak w tym przypadku nie odbieramy tego w tak oczywisty sposób.
Holarchia jest więc zasadą systemową, mówiącą nam o tym, że owe części budują siebie wzajemnie w określonym porządku i kolejności. Tak więc przykładowo: w ciele ludzkim komórki tworzą tkanki, tkanki tworzą organy, organy cały ludzki organizm.
Istnieje więc tu następująca sekwencja:
Komórka jest sekwencją poprzedzającą tkankę, tkanka organ etc. Zbiór sekwencji poprzedzających stwarza sekwencję narastającą. Czyli tu: wiele komórek podobnych do siebie (zasada analogii), łączy się ze sobą w wyspecjalizowany zespół, który tworzy kolejną całość – tkankę.
Zauważmy proszę, że na kolejnym poziomie narastającym powstaje obiekt złożony z wielu mniejszych – jednak rozpatrywany jako jeden. Czyli tutaj przykładowo 1000 komórek tworzy jedną tkankę. Tak samo jak kilkanaście organów składa się na jeden np. ludzki – organizm.
Dla przykładu więc : załóżmy, że przyglądamy się ciału człowieka. Widzimy głowę, oczy, nogi, ręce etc. Patrząc nań, rozpatrujemy je wówczas kategoriach sekwencji narastającej dla organów, budujących jego ciało. Innymi słowy: z perspektywy widzenia jego organów (płuc, wątroby czy nerek), ów pojedynczy człowiek będzie poziomem narastającej sekwencji, do budowy którego dąży wspólnie grany przez owe organy – koncert 😉
Kiedy natomiast przyglądamy się danemu obiektowi jako jednostce należącej do jakiegoś zbioru podobnych sobie jednostek – wówczas jest on traktowany jako element należący do sekwencji poprzedzającej. Zatem rozpatrywany w tym przykładzie pojedynczy człowiek będzie budował np. grupę rodzinną i z punktu widzenia rodziny – będzie składał się na jeden z elementów budujących sekwencję poprzedzającą rodzinną całość.
Dlatego też ważne jest tutaj, z jakiego poziomu i pod jakim kątem rozpatrujemy różne obiekty.
Kolejną istotną kwestią jest fakt, że sekwencja narastająca zawsze zawiera i przekracza jednocześnie poziom poprzedni. Dlatego też ważne jest żeby wiedzieć, że całość to zawsze jest czymś większym niż tylko suma budujących ją części. Na przykład rodzina – składa się z pojedynczych osób, jednak ich funkcjonowanie w całości jako rodziny, opiera się również na specyfice łączących owe osoby – więzi.
Następnym bardzo ważnym punktem jest to, że obiekt o większym stopniu komplikacji nie ma prawa zaistnieć, jeśli poziom budującej go sekwencji poprzedzającej jest uszkodzony lub go brakuje Jeśli poziom tej poprzedzającej sekwencji przestał poprawnie działać – poziom narastający przestaje istnieć i rozpada się. Np. uszkodzone płuca czy nerki powodują śmierć organizmu. Ojciec alkoholik sprawia, że matka od niego odchodzi, a dziecko emigruje do innego kraju, chcąc odciąć się od demonów przeszłości i rodzina się rozpada.
Innymi słowy – holarchie działają trochę na zasadzie piramid. Sekwencje narastające mogą być mniejsze w liczbie, lecz zarazem bardziej skomplikowane informacyjnie. Tak na przykład jeśli mówimy o człowieku, widzimy jeden obiekt. Jednak na ów obiekt składa się wiele poziomów organizacyjnych (holoarchicznych) w postaci, organów, tkanek, komórek, etc.
Zasada jest taka, że poziom wyższy danej holarchii nie może istnieć, kiedy poziomy niższe są uszkodzone bądź ich zwyczajnie nie ma. Jeśli komórki wątroby byłyby uszkodzone na tyle, by organ przestał poprawnie funkcjonować – ludzki organizm (czyli wyższy poziom holrachii)- umiera.
Jeśli natomiast rozpada się jakiś poziom holarchii – wówczas obiekt rozpada się na sumę elementów poprzedzających ów poziom części. Na przykład – gdy rozpada się rodzina – jej członkowie zaczynają funkcjonować jako osobne jednostki. Tak samo gdy umiera ludzkie ciało, jego organy są wykorzystywane do wykonywania przeszczepów u pacjentów, którym uzyskany organ przedłuża biologiczne życie.
Holarchie wyznaczają pewien porządek wzrostu i funkcjonowania obiektów w świecie. Ważne, by mieć tego wyobrażenie i rozumieć tą zasadę. Pomoże ona później między innymi w zrozumieniu… genezy istnienia naszej planety 😉🌌